Langzame AI-adoptie remt vooruitgang binnen de Nederlandse overheid
Den Haag, woensdag, 12 februari 2025.
De adoptie van kunstmatige intelligentie binnen Nederlandse overheidsinstellingen verloopt traag, ondanks groeiende interesse. Onderzoek toont dat 63% van deze organisaties de mogelijkheden van AI onderzoekt, maar slechts een klein percentage implementeert het daadwerkelijk. Hoewel 71% verwacht AI binnen zes maanden te integreren, noemt men als voornaamste belemmeringen het gebrek aan technische kennis, weerstand tegen verandering en onvoldoende training. Deze traagheid in adoptie beperkt de mogelijkheden voor verbeterde publieke dienstverlening en innovatie. Er is een dringende behoefte aan versnelling in de adoptie en samenwerking met gespecialiseerde partners wordt als oplossing voorgesteld om technische uitdagingen en gebrek aan duidelijk beleid te overwinnen. De maatschappelijke impact kan zo gemaximaliseerd worden als de adoptie wordt opgevoerd. Gemeenschappelijke strategische plannen zijn noodzakelijk om deze hindernissen te doorbreken en de implementatiesucces van AI-oplossingen te vergroten.
Huidige Stand van AI-Gebruik
Uit recent onderzoek blijkt dat de situatie binnen overheidsorganisaties complex is. Hoewel 50% van de ambtenaren ChatGPT af en toe gebruikt en 19% het regelmatig toepast, heeft 30% van de organisaties geen beleid voor AI-tools [1]. Opvallend is dat 93% bekend is met Microsoft Copilot, maar slechts 2% deze tool daadwerkelijk inzet [1]. De gesprekken tussen Strategisch Leveranciers Management Rijk en Microsoft over de compliant status van Microsoft 365 Copilot zijn pas in januari 2025 gestart [2].
Datamanagement als Fundament
Een cruciale uitdaging ligt bij het datamanagement: 25% van de organisaties beoordeelt hun datamanagement als ondermaats, terwijl 61% het als ‘gemiddeld ontwikkeld’ beschouwt. Slechts 11% is daadwerkelijk tevreden met hun huidige niveau van datamanagement [1]. Dit vormt een significante belemmering voor effectieve AI-implementatie, aangezien goede data essentieel is voor betrouwbare AI-toepassingen.
Concrete Stappen naar Innovatie
Er worden wel degelijk stappen gezet richting innovatie. Zo is afgelopen maandag de nieuwe AI-tool ‘Beleidsradar’ gelanceerd die helpt bij het doorzoeken van beleidsdocumenten uit de Tweede Kamer en de EU [4]. Ook is er recent een beslishulp voor de AI-verordening beschikbaar gekomen die overheden ondersteunt bij het navigeren door EU-regels over AI-systemen [3]. CIO Rijk Art de Blaauw benadrukt dat zorgvuldigheid bij het implementeren van nieuwe technologieën cruciaal is, waarbij basisfunctionaliteiten zoals belastinginning en uitkeringen gegarandeerd moeten blijven [5].
Toekomstperspectief
Voor de komende periode staat er veel op stapel. Een herzien kabinetstandpunt met betrekking tot generatieve AI wordt momenteel afgestemd met provincies en gemeenten, met een verwachte uitkomst voor het einde van het eerste kwartaal of begin tweede kwartaal 2025 [5]. De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) richt zich op zeven prioriteiten, waaronder cloud, AI en digitaal vakmanschap [5]. Bovendien wordt er gewerkt aan een programma voor kwantumveilige cryptografie om de overheid voor te bereiden op toekomstige technologische ontwikkelingen [3].