De invloed van AI op de journalistiek in 2025: authenticiteit en ethiek

2025-02-24 journalistiek

Leiden, maandag, 24 februari 2025.
Tijdens een recente bijeenkomst van de Leiden AI Community besprak Marco van der Hoeven, hoofdredacteur van Rocking Robots, de toenemende impact van AI-gegenereerde content op journalistiek. Hoewel AI steeds vaker wordt ingezet voor zaken als het samenvatten van persberichten en het genereren van afbeeldingen, blijft menselijke inbreng cruciaal voor diepgaande interviews en onderzoeksjournalistiek. De ontwikkelingen in AI roepen belangrijke vragen op over authenticiteit en ethiek in de mediabranche. Ondanks de voordelen van snelheid en efficiëntie die AI biedt, blijft de zorg bestaan dat AI kan worden gebruikt om misleidende inhoud te verspreiden. Dit benadrukt het belang van een verantwoordelijk en zorgvuldig gebruik van AI-technologie binnen de journalistiek, waarbij de menselijke journalist en controlemechanismen een essentiële rol spelen om de betrouwbaarheid en de geloofwaardigheid van nieuwsverslaggeving te waarborgen.

De groeiende zorgen over AI-gegenereerde content

Recent onderzoek toont aan dat er toenemende bezorgdheid bestaat over het gebruik van AI in de journalistiek. Volgens een uitgebreid industrierapport dat afgelopen dinsdag werd gepubliceerd, is slechts 25% van de nieuwsconsumenten zeker dat ze AI-gegenereerde content hebben herkend, terwijl ongeveer 50% hierover onzeker is [1]. Dit wijst op een gebrek aan transparantie van nieuwsorganisaties over hun AI-gebruik. Een nog zorgwekkendere ontwikkeling is de identificatie van meer dan 1.150 onbetrouwbare AI-gegenereerde nieuwswebsites door NewsGuard [2], wat de schaal van potentiële desinformatie illustreert.

Huidige toepassingen en uitdagingen

In de hedendaagse journalistiek wordt AI voornamelijk ingezet voor ondersteunende taken zoals het transcriberen van interviews en het bewerken van afbeeldingen [3]. Journalisten blijken echter slecht toegerust om AI-gegenereerde of bewerkte content te identificeren, wat het risico vergroot dat misleidende informatie onbedoeld wordt verspreid [4]. Deze situatie wordt verergerd doordat veel nieuwsredacties geen systematische processen hebben om door gebruikers aangeleverd materiaal te controleren [4]. Dr. T.J. Thomson van RMIT waarschuwt dat ‘AI soms wordt gebruikt zonder dat journalisten of nieuwsorganisaties dit zelfs weten’ [4].

Ethische overwegingen en publieke acceptatie

Het publiek toont verschillende niveaus van acceptatie voor AI-toepassingen in de journalistiek. Mensen zijn meer comfortabel met het gebruik van AI voor praktische toepassingen zoals het maken van infographics, maar tonen aanzienlijke weerstand tegen AI-avatars die nieuws presenteren [5]. De Indonesian Press Council heeft recentelijk regelgeving geïntroduceerd die bepaalt dat AI niet mag dienen ter vervanging van menselijke journalisten, maar alleen als ondersteunend hulpmiddel onder menselijke controle [6]. Deze richtlijn weerspiegelt een groeiende internationale consensus over de noodzaak om AI-gebruik in de journalistiek te reguleren.

Bronnen

AI-journalistiek authenticiteit