De Toekomst van AI in Bibliotheken: Inzichten van Matthew Noe
Amsterdam, maandag, 23 juni 2025.
Matthew Noe van Harvard biedt een verhelderend perspectief op de invloed van kunstmatige intelligentie in Amerikaanse bibliotheken. In een recent interview legt hij uit hoe AI de kernwaarden en ethiek in de bibliotheeksector beïnvloedt. Zijn grootste zorg is dat AI, hoewel het systemen kan optimaliseren, menselijke interactie en vertrouwen in bibliotheekdiensten kan verminderen. Noe wijst op de risico’s van AI-gebaseerde systemen, zoals inherente gegevensbiases en de mogelijkheid van staff reducties, die zowel de kwaliteit als toegankelijkheid van de bibliotheekdiensten kunnen ondermijnen. Hij pleit voor een kritische benadering bij het implementeren van AI, waarbij menselijke beslissingen voorop moeten blijven staan. Deze inzichten zijn cruciaal voor bibliothecarissen en beleidsmakers die zich voorbereiden op de toekomst van informatievoorziening.
AI-Toepassingen in Bibliotheken
De integratie van kunstmatige intelligentie (AI) in moderne bibliotheken heeft aanzienlijke verschuivingen teweeggebracht in de wijze waarop informatie toegankelijk wordt gemaakt en beheerd. AI-gedreven zoeksystemen hebben de nauwkeurigheid en relevantie van zoekresultaten verbeterd door gebruik te maken van technieken zoals natural language processing (NLP) en machine learning om de context en intentie van gebruikersvragen beter te begrijpen [5]. Daarnaast worden persoonlijke aanbevelingssystemen steeds vaker ingezet om lezers te helpen bij het ontdekken van nieuwe materialen die aansluiten bij hun interesses [3].
Verbeterde Dienstverlening en Automatisering
Automatische catalogisering door AI biedt bibliotheken de mogelijkheid om grote hoeveelheden materialen efficiënter te organiseren, wat leidt tot een snellere toegang voor gebruikers [1]. Digitale assistenten, zoals chatbots, hebben ook hun intrede gedaan, wat leidt tot verbeterde klantenservice door routinematige vragen snel te beantwoorden [4]. Ondanks deze voordelen, waarschuwt Matthew Noe voor de potentiële nadelen van AI, waaronder de vermindering van personeel en mogelijke verstoringen in de gebruikerservaring [1].
Uitdagingen: Privacy en Toegankelijkheid
De integratie van AI in bibliotheekdiensten roept ook vragen op over privacy en gegevensbeveiliging. De algoritmen waarop deze systemen zijn gebaseerd, vereisen vaak toegang tot persoonlijke gegevens van gebruikers, hetgeen uitdagingen met zich meebrengt op het gebied van ethiek en regelgeving [5]. Bovendien zijn er zorgen over de toegankelijkheid van deze technologieën voor alle gebruikers, vooral voor degenen met beperkingen of beperkte digitale vaardigheden [1].
De Veranderende Rol van Bibliotheekmedewerkers
Zoals Matthew Noe benadrukt, kan de automatisering die AI met zich meebrengt, leiden tot een afname van bibliotheekpersoneel, waardoor hun traditionele rollen moeten worden heroverwogen [1]. Bibliotheekmedewerkers zullen zich mogelijk meer gaan richten op educatie en het bieden van ondersteuning bij digitale geletterdheid, wat van cruciaal belang is in een steeds digitaler wordende informatiemaatschappij [3].
Innovatieve Voorbeelden en Toekomstvisies
Er zijn reeds enkele bibliotheken die AI op innovatieve manieren integreren. De Gwinnett County Public Library bijvoorbeeld, biedt een scala aan digitale diensten en tools zoals de ‘Book-a-Librarian’ service, wat de gepersonaliseerde ondersteuning voor haar gebruikers verbetert [2]. Deze aanpak laat zien hoe AI kan bijdragen aan het verbeteren van de dienstverlening en gebruikerstevredenheid zonder de kernwaarden van bibliotheken te compromitteren. De toekomstige implementatie van AI in bibliotheken zal sterk afhangen van hoe goed deze systemen kunnen blijven aansluiten bij de ethische normen en waarden van de bibliotheeksector [4].